دامنه وسیع و متنوعی از موجودات زنده در نخلستان‌ها و درختان خرما فعال هستند. مهم‌ترین آفات نخل خرما عبارتند از: زنجره خرما، کنه تارتن خرما، کرم میوه‌خوار خرما، کرم گرده‌خوار خرما، سوسک شاخدار خرما، سوسک شاخک بلند خرما، سرخرطومی حنایی خرما، موریانه خرما، شپشک معمولی خرما و زنبورهای زیان‌آور خرما. در این مقاله به ویژگی‌ها و اهمیت سوسک سرخرطومی خرما و مبارزه با پهپاد و روش‌های دیگر مبارزه با این آفت خواهیم پرداخت. همچنین برای اطلاعات و مطالعه بیشتر در ارتباط با خرما نخلستان‌ها می‌توانید به مقاله خرما ما در بالگ مراجعه فرمایید.
خسارت‌زایی آفات خرما در سه دسته تغذیه‌ای میوه‌خوار، شیره‌خوار و چوبخوار دسته‌بندی می‌شود. کرم میوه‌خوار خرما و کرم گرده‌خوار خرما در گروه خسارت‌زای میوه‌خواران هستند. شپشک‌ها، زنجره خرما، سپردار معمولی و کنه گردآلود جزو گروه شیره‌خواران، و چوبخوار شاخک بلند خرما، موریانه خرما و سوسک شاخدار خرما در گروه آفات چوبخوار قرار دارند.
سوسک سرخرطومی خرما Red Palm Weevil
آفت جدید سرخرطومی حنایی خرما با نام علمی Rhynchophorus ferrugineus از راسته سوسک‌ها (Coleoptera) وخانوادهDryophthoridae در سال 1368 از مرز قرنطینه عبور کرد و وارد ایران شد و در حال حاضر استان‌های سیستان و بلوچستان، فارس، جنوب کرمان و هرمزگان را آلوده کرده است.
سوسك سرخرطوم حنايي خرما يكي از مهمترين آفات نخيلات در كشورهای حاشيه درياي مديترانه و خليج فارس است که در صورت عدم مبارزه، خسارات اقتصادی زیادی را به بار می‌آورد. این آفت که تقریبا پنج درصد درختان خرمای خاورمیانه را آلوده کرده است، از تنه درخت برای رشد و تکثیر خود استفاده می‌کند. نسل‌های آفت شدیدا هم‌پوشانی دارند و در هر زمان از سال می‌توان کلیه مراحل زندگی آفت را مشاهده کرد.
خسارت اصلی این آفت ناشی از فعالیت مرحله لاروی سوسک حنایی است. این حشره نابالغ با ایجاد حفره‌ها و راهروهای متعدد در تنه درختان نخل و پاجوش‌ها، از دستجات آوندی، جوانه مرکزی درخت، غلاف‌های تازه و لیفی نشده، بافت دمبرگ و بافت‌های نرم و جوان خرما تغذیه می‌کند، رشد و باردهی درخت را تحت تاثیر قرارمی‌دهد، درخت زرد و پژمرده و در نهایت در صورت مبارزه نکردن و آلودگی شدید، منجر به شکستگی درخت و نهایتا خشکی و مرگ درخت خرما می‌شود. ردیابی این آفت توسط بازرسی‌های بصری و نیز تله غذایی-فرومونی انجام می‌شود.
تعداد زیاد تخم‌ها، شرایط مناسب دمایی ومبارزه نکردن به موقع می‌تواند منجر به گستردگی این آفت شود.
ردیابی آفت و نشانه‌های آلودگی نخل‌های آلوده به آفت سرخرطومی
تشخیص علائم خسارت در مراحل اولیه آلودگی بسیار دشوار است. زمانی علائم مشاهده می‌شوند که درختان خرما دچار خسارت شدید و جبران‌ناپذیر شده‌اند. بنابراین حضور افراد ماهر و باتجربه که دارای حس بویایی، شنوایی و بینایی قوی باشند در بازرسی‌های اولیه بسیار اهمیت دارد.
به منظور تشخیص سریع، آسان و به موقع این آفت تلاش‌هایی توسط محققان انجام شده است. یکی از این روش‌ها استفاده از دوربین‌ها و حمل آنها توسط ابزار و یا ربات‌هایی مانند پهپادهای سنجش از دور است. این دوربین‌ها با اندازه‌گیری درجه حرارت بافت گیاه با نور مادون قرمز، انرژی حاصل از فعالیت آفت در درون بافت را تشخیص می‌دهند. این روش نیاز به مطالعات بیشتر و ابزارهای دقیق دارد.
مهم‌ترین نشانه‌های آلودگی درختان به این آفت که در بازرسی‌ها باید با دقت مورد نظر قرار گیرند عبارتند از:
آیا به دنبال خرید پهپاد سمپاش هستید؟
مروری بر بهترین پهپادهای سمپاش
پهپاد سمپاش 20 لیتری شریف اگربات (S20)
یک پهپاد پرطرفدار با ماژول‌های متنوع
پهپاد سمپاش 30 لیتری شریف اگربات (S30Pro)
پیشرفته ترین پهپاد سمپاش کشور
پهپاد سمپاش 10 لیتری شریف اگربات (S10)
مناسب برای سمپاشی مزارع کوچک
- ترشح شیرابه قهوه‌ای رنگ به همراه مشاهده بافت جویده خاک اره مانند در محل ورود لارو به تنه
- به مشام رسیدن بوی پوسیدگی و له شدن تنه درخت
- شنیدن صدای تغذیه لارو شبیه به صدای خراطی
- مشاهده تونل و سوراخ روی تنه
- وجود پیله‌های شفیره خالی روی تنه و پای درخت و نزدیک سوراخ ورودی لاروها
- مرگ جوانه انتهایی و در نهایت مرگ و یا شکستگی نخل
- استفاده از اپليكيشن ردياب حنايي، يك اپليكيش اندرويدي مبتني بر GPS مي‌تواند در رديابي و تعيين مناطق آلوده كمك نمايد.
مدیریت آفت سوسک سرخرطومی خرما و مبارزه با پهپاد
برای مبارزه و کنترل این آفت باید مدیریت‌های مختلف زراعی، بهداشتی، بازرسی، قرنطینه و کنترل شیمیایی را به کار برد. وزارت جهاد کشاورزی آیتم‌های زیر را برای مدیریت این آفت توصیه کرده است:
- حذف پاجوش‌ها، هرس برگ‌ها و سوزاندن آنها، پانسمان زخم‌ها با ترکیبات مسی و چسب باغبانی، اتخاذ روش آبیاری مناسب، رعایت تراکم کاشت درختان و بهداشت باغ و میوه
- بازرسی منظم نخیلات
- استفاده از تله‌های غذایی-فرومونی
- کنترل شیمیایی پیشگیرانه و درمانی
- حذف نخیلات شدیدا آلوده
- استفاده از روش شیمیایی به کارگیری سموم تدخینی
- رعایت اصول قرنطینه: ممنوعیت نقل و انتقال اندام‌های گیاهی و پاجوش از مناطق آلوده
- بالا بردن حاصلخیزی خاک نخلستان. خسارت چوب‌خوارها زمانی افزایش پیدا می‌کند که درختان ضعیف باشند. زیرا درختان قوی توانایی دفغ این گروه از آفات را به کمک شیره سلولی دارند بنابراین یکی از اصول کنترل این گروه آفات تقویت درختان از طریق کوددهی است
- برخی از محققان، بیشترین مرگ و میر آفت را با استفاده از روش ترکیبی تزریق سم به تنه درخت هم‌زمان با اسپری برگی همان سم را گزارش و توصیه کردند. در این روش اسپری برگی سم به همراه مواد معدنی موثرتر خواهد بود. با توجه به اینکه اکثر برگ‌های درخت نخل در تاج آن قرار دارد، برای سوسوک سرخرطومی خرما مبارزه با پهپادهای پیشرفته کشاورزی جهت محلول پاشی پیشنهاد می‌شود. این کار علاوه بر افزایش سرعت مبارزه با این آفت، می‌تواند سلامت کشاورزان را نیز تامین کند.
کنترل شیمیایی و مبارزه با آفات نخلستان خرما در مدیریت تلفیقی
در کنترل آفات همواره باید روش‌هایی اتخاذ نمود تا ضمن کاهش خطرات زیست محیطی، از بروز آفات جدید، مقاومت آفات به سموم، نابودی دشمنان طبیعی آفات و تشدید تراکم جمعیت آفات در نخلستان جلوگیری شود. بنابراین باید به کاربرد صحیح سموم شیمیایی بر اساس توصیه‌های کارشناسان و مشاوران گیاه‌پزشکی توجه کافی داشت.
تیم حرفه‌ای شرکت شریف اگربات آماده ارایه خدمات در امر مبارزه با سوسک سرخرطومی خرما به کمک پهپاد است. برای هماهنگی و رزرو زمان به صفحه سمپاشی با پهپاد مراجعه و فرم مربوطه را پر فرمایید تا در اسرع وقت با شما تماس حاصل شود. همچنین می‌توانید ما را در صفحه اینستاگرام دنبال کنید.
منبع:
- مستعان، الف.، لطیفیان، م.، تراهی، ع.، امانی، م.، محبی، ع. و حوری، م. ع. 1396. راهنمای فنی کاشت، داشت و برداشت خرما. موسسه تخقیقات علوم باغبانی ( پژوهشکده خرما و میوه‌های گرمسیری).
- وزارت جهاد کشاورزی. 1399. سوسك سرخرطومي حنائي خرما Rhynchophorus ferrugineus (Col.: Curculionidae) .معاونت قرنطینه و بهداشت گیاهی. دفتر تدوین ضوابط، استانداردها و برنامه‌های کنترل.
- عباسی، جاوید.، دبیری، حمید و عزیزاله امیری. 1396. آفت قرنطینه‌ای سرخرطومی حنایی خرما. مدیریت هماهنگی ترویج کشاورزی فارس.
- El-Faki, M. S., H. A. F.El-Shafi e and M. B. R. Al-Hajhoj. 2015. Potentials for early detection of red palm weevil (Coleoptera: Curculionidae) infested date palm (Arecaceae) using temperature differentials. Canadian Entomol. doi:10.4039/tce.2015.51
- Hernández-Marante, D.; F. Folk., A. Sánchez. And R. Fernández-Escobar. 2003. Control of red palm weevil (Rhynchophorus ferrugineus Olivier) using trunk injections and foliar sprays. Boletín de Sanidad Vegetal. 29(4), 563-573.
